Język migowy fascynuje swoją unikalnością – przekazuje myśli, uczucia, a nawet żarty, całkowicie bez użycia dźwięku. Nie brakuje jednak mitów na temat tej wyjątkowej formy komunikacji, z najpopularniejszym: czy język migowy jest uniwersalny, czyli czy osoby niesłyszące z różnych krajów rozumieją się bez problemu? To pytanie pojawia się niezwykle często, a odpowiedź nie jest tak oczywista, jak można by sądzić.
Czym jest język migowy w rzeczywistości?
Język migowy to w pełni rozbudowany, wizualno-przestrzenny system komunikacji, który opiera się nie tylko na ruchach rąk, ale również mimice twarzy, ustawieniu ciała i gestach. Wbrew pozorom, nie jest ani prostą transkrypcją języka mówionego, ani jego tłumaczeniem. Języki migowe kształtowały się naturalnie w społecznościach głuchych na całym świecie, stając się niezależnymi systemami, takim jak Polski Język Migowy (PJM), Amerykański Język Migowy (ASL) czy Brytyjski Język Migowy (BSL).
Mit uniwersalności języka migowego
Wielu osobom wydaje się, że język migowy jest taki sam na całym świecie. Jednak rzeczywistość zaskakuje. Różnice pomiędzy językami migowymi są podobne do tych pomiędzy językami mówionymi – i nie chodzi tylko o pojedyncze znaki, ale o całość: słownictwo, gramatykę, a nawet regionalne odmiany. Zadbajmy o jasność – osoba biegle posługująca się PJM zwyczajnie nie zrozumie w pełni kogoś migającego w ASL lub BSL bez wcześniejszej nauki danego systemu.
Języki migowe na świecie: mnogość systemów
Na świecie istnieje dziś ponad 200 narodowych i regionalnych języków migowych. Każdy z nich rozwijał się odrębnie, będąc odzwierciedleniem historii, kultury oraz specyfiki krajowych społeczności głuchych. Ciekawostką jest fakt, że amerykański język migowy (ASL) ma więcej wspólnego z francuskim językiem migowym niż z brytyjskim. Ponadto:
- Sposób tworzenia nowych znaków może się różnić w poszczególnych językach migowych,
- Nawet gesty oznaczające podstawowe pojęcia, jak „matka” czy „dom”, nie są uniwersalne,
- Często spotyka się dialekty regionalne w obrębie jednego kraju.
Międzynarodowy język migowy – czy istnieje?
Pojawia się kolejna zagadka: czy język migowy jest językiem międzynarodowym? W odpowiedzi powstał system zwany International Sign (IS) – czasami nazywany także Gestuno. Nie jest to jednak pełnowartościowy język narodowy. IS to uproszczony system znaków, powstały na potrzeby krótkich, oficjalnych spotkań, konferencji czy festiwali. Oparte jest na najbardziej intuicyjnych, często ikonicznych gestach czerpanych z różnych języków migowych. Trzeba jednak pamiętać, że:
- Zakres słownictwa IS jest mocno ograniczony,
- Jego gramatyka uproszczona,
- Nie pozwala prowadzić skomplikowanych rozmów czy wyrażać subtelnych myśli.
Międzynarodowy język migowy ułatwia proste porozumienie, ale nie zastąpi rdzennych języków rozwijanych przez głuche społeczności przez dekady.
Różnorodność języków migowych i ich kulturowe znaczenie
Czy można mówić o jednym, uniwersalnym języku migowym? Zdecydowanie nie. Język migowy, podobnie jak język mówiony, związany jest z kulturą, tradycją i historią kraju lub regionu. Przykładowo, angielski język migowy (BSL) bardzo różni się od amerykańskiego (ASL), zarówno pod względem znaków, jak i struktury zdań. Nawet tak pozornie prosta rzecz, jak wyrażanie emocji czy opowiadanie historii, potrafi wyglądać zupełnie inaczej w każdym języku migowym na świecie.
Nauka języka migowego z innego kraju – łatwizna czy wyzwanie?
Czy wystarczy znać jeden język migowy, by dogadać się na całym świecie? Niestety, to niemożliwe. Nauka migowego z innych krajów przypomina naukę nowego języka mówionego. Każdy system charakteryzuje się własną gramatyką, zestawem znaków, a nawet gestykulacją i wyrażaniem podstawowych pojęć. Dlatego nawet doświadczony użytkownik PJM rozpoczynający naukę niemieckiego języka migowego (DGS) czy francuskiego (LSF), musi zacząć od podstaw.
Czy język migowy jest uniwersalny? Rozwijamy mit
Powyższe przykłady pokazują, że języki migowe na świecie to niezwykła mozaika systemów. Wspólny uniwersalny język gestów nie istnieje – choć International Sign pomaga w najprostszych sytuacjach, nie zastąpi bogactwa narodowych języków migowych. Liczba tych systemów stale rośnie, a każdy wnosi unikalne elementy związane z daną kulturą.
Na zakończenie – język gestów to most, nie uniwersalny kod
Patrząc z perspektywy zebranych faktów, łatwo zrozumieć, że migowe gesty tworzą fascynującą sieć powiązań, które wykraczają poza proste znaki – niosą ze sobą historię, tożsamość i wyjątkowość każdej społeczności. Kto sięga po naukę języka migowego, odkrywa nie tylko nowy sposób komunikacji, ale również szeroką panoramę kulturową. Choć pomysł uniwersalnego języka migowego pobudza wyobraźnię, rzeczywistość pokazuje, że różnorodność i ewolucja języków migowych są ich największą zaletą. To właśnie one budują mosty między kulturami, ucząc nas otwartości i szacunku dla inności.
Dodaj komentarz